زمانی که افراد کاری را دربرابر پول معینی انجام میدهند، درواقع وارد قرارداد مقاطعه کاری یا پیمانکاری شدهاند.
به موجب این قرارداد مقاطعه دهنده (کارفرما) انجام عملی را با شرایط معین و در برابر پرداخت وجه مشخص، در مدت زمان معلوم شده به شخص حقیقی یا حقوقی به نام مقاطعهکار (پیمانکار) واگذار میکند.
آنچه در این مطلب می خوانیم
مقاطعه کار چه کسی است؟
طبق ماده ۱۱ قانون مالیات بر درآمد، املاک مزروعی و مستغلات، شخصی است که ضمن عقد قرارداد، پیمان یا صورت مجلس مناقصه، متعهد به انجام هرگونه عمل و یا فروش کالا میشود. البته این عمل با توجه به شرایط مندرج در قرارداد، پیمان یا صورت مجلس مناقصه در برابر مزد به مدت معین انجام میگیرد. در حقیقت اجرای موضوع پیمان بر اساس اسناد و مدارک برعهده فرد مقاطعهکار است. زیرا وی به عنوان یک شخص حقوقی پیمان را امضا کرده است.
انواع قرارداد مقاطعه کاری
به لحاظ حقوقی از این نوع قرارداد بیشتر در عملیات ساختمانی استفاده میکنند. لذا قراردادهای پیمانکاری ساخت، جزء کاملترین نوع قراردادهای کاری محسوب میشوند. براساس ماده ۱۱ قانون مالیات بر درآمد مقاطعه کاری بر سه نوع است:
- مقاطعهکاری ساختمان، پل و راهسازی و تأسیسات دیگر
- مقاطعهکاری حمل و نقل مانند، نفرات یا محمولات نفتی
- مقاطعهکاری فروش یا تهیه و تدارک کالا
شرایط رعایت مقاطعه کاری
رعایت اجزا و ارکان قرارداد
هنگام عقد و تنظیم قراردادهای مقاطعه کاری باید ارکان و اجزای مختلف آن را که شامل موافقتنامه، شرایط عمومی پیمان، شرایط خصوصی پیمان، جدول زمانبندی کلی، فهرست بها و مقادیر کار، مشخصات فنی (مشخصات فنی عمومی، مشخصات فنی خصوصی) و نقشههای اجرایی میشود را در نظر داشته باشید. علاوه براین از لحاظ تعارض اسناد، مفاد موافقتنامه بر مفاد شرایط عمومی پیمان، مفاد شروط عمومی پیمان بر شرایط خصوصی پیمان و بر مفاد اسناد تکمیلی و قراردادهای الحاقی اولویت دارند. بدین شکل که هیچگاه شرایط خصوصی نمیتواند مفاد شرایط عمومی و شروط کلی نمیتواند مفاد موافقتنامه را نقض کند.
پرداختن به ماهیت خدمت موضوع قرارداد
توجه داشته باشید که در تنظیم قرارداد مقاطعه کاری قرارداد مقاطعه کاریباید به تبیین ماهیت خدمت موضوع قرارداد بپردازید. بدان معنا که در قرارداد باید توقعات و نوع ارائه خدمات مقاطعهدهنده از مقاطعهکار به طور مفصل شرح داده شود. در این نوع قراردادها برای پیشبرد کار و کنترل مقاطعهکار باید ضمانت اجرایی موثر را در نظر بگیرید. همچنین برخی مواقع، گزینه محرمانه بودن ضمیمه این نوع قراردادها میشود تا در آینده، مقاطعهکار به حفظ این اطلاعات و حقوق مالکیت معنوی کارفرما متعهد بماند. به عنوان مثال مقاطعهدهنده، نوآوریها و اطلاعاتی که پیش از سپردن کار به مقاطعهکار به دست آورده را دقیق بیان میکند. بدین صورت در آینده، مقاطعهکار، بر اساس قرارداد، بر عدم افشای ضمیمه شده ملزم است تا اطلاعات و حقوق مالکانه معنوی کارفرما را حفظ و رعایت کند.
وظایف طرفین در قرارداد مقاطعه کاری
طبق ماده ۱۳ قانون کار، در مواردی که کار از طریق مقاطعه انجام میپذیرد؛ مقاطعهدهنده مکلف است قرارداد خود را با مقاطعهکار به نحوی منعقد کند که در آن این فرد متعهد شود تا تمامی مقررات این قانون را در مورد کارکنان خود اعمال کند. در این مورد قانونی دو تبصره وجود دارد؛ ابتدا اینکه مطالبات کارگر جزء دیون ممتاز بوده و کارفرمایان موظف هستند؛ بدهی پیمانکاران به کارگران را برابر رأی مراجع قانونی از محل مطالبات پیمانکار، از جمله ضمانت حسن انجام کار، پرداخت کنند. دوم اینکه اگر مقاطعهدهنده بر خلاف ترتیب فوق به انعقاد قرارداد با مقاطعهکار بپردازد یا قبل از پایان ۴۵ روز از تحویل موقت، تسویهحساب کند؛ وی مکلف به پرداخت دیون مقاطعهکار در قبال کارگران خواهد بود.
مطلب پیشنهادی: قرارداد کار شفاهی و اصول مربوط به انعقاد آن
قیمت قرارداد مقاطعه کاری
چگونگی تغییر قیمت قرارداد مقاطعه کاری براساس نرخ تورم
در این نوع قرارداد، کارفرما وظیفه دارد تا حقوق افراد را طبق شرایط ذکر شده پرداخت کند. براساس ماده ۳۷ و شرایط عمومی پیمان با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی و نوسانات اقتصادی میتوان در مورد قیمت قرارداد تجدید نظر کرد. در بعضی از قراردادها این مسئله حل شده است و قیمت را به دو بخش قیمت ثابت و متغیر تقسیم کردهاند. در قیمت ثابت، از ابتدای قرارداد در مورد آن طرفین به توافق رسیدهاند و قیمت متغیر، به قیمتی گفته میشود که میتوان در آن تجدید نظر کرد.
براساس قانون، زمان پرداخت پول پس از تحویل کار است. ولی باید کارفرما پیش پرداخت را در نظر بگیرد. به طور مثال ممکن است در نمونه قراردادهای مقاطعهکاری ساختمان، برای مقاطعهکار پیش پرداخت در نظر گرفته شده باشد؛ اما این مبلغ در برابر ضمانتنامه بانکی پرداخت میشود. از طرف دیگر اگر به علت عدم پرداخت به موقع دستمزد یا حتی تأخیر در پرداخت، مقاطعهکار یا پیمانکار دچار ضرر و زیان شود؛ میتواند از کارفرما مطالبه خسارت کند یا به طور کل قرارداد را فسخ کند. توجه داشته باشید که برای انجام این کار باید به مراجع قضایی مربوطه مراجعه کنند.
تفاوت قرارداد مقاطعه کاری و قرارداد پیمانکاری
ماهیت قرارداد مقاطعه کاری بدین شکل است که فقط از قانون مدنی پیروی نمیکند و بسیاری از وقتها تابع مقررات خاص حقوق عمومی هستند. این قوانین شامل، دفترچه پیمان و شرایط عمومی پیمان مصوب ۱۳۷۸، قانون کار، قانون محاسبات عمومی، آئیننامه معاملات دولتی، تشریفات مزایده و مناقصه میشوند. قوانین مقاطعهکاری بیشتر شامل شرایط عمومی پیمان مصوب سال ۷۸ و دفترچه پیمان است. این قراردادها یا پیمانکاری ساخت با قرارداد پیمانکاری خصوصی تفاوت دارند. بدین صورت که قرارداد پیمانکاری خصوصی از قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تبعیت کرده که یک قراداد خصوصی است. اما قراردادهای مقاطعهکاری یا پیمانکاری ساخت بر اساس مقررات خاص عمومی هستند.
شرایط و روش های اتمام قرارداد مقاطعه کاری
چگونگی اتمام قرارداد
در قرارداد مقاطعه کاری موارد متفاوتی مانند فسخ، شرط تعلیق و خلع ید باعث به پایان رسیدن قرارداد میشود.
فسخ
از آنجایی که عقد یک قرارداد لازم است؛ طرفین نمیتوانند جز با توافق یکدیگر نسبت به فسخ آن اقدام کنند. در اینجا کارفرما میتواند شرایط فسخ را چه به دلیل خطا و تخلف پیمانکار و چه به علت مقتضیات اداری در نظر بگیرد و در زمان لازم آن را اجرا کند. این موارد در ماده ۴۶ و ۴۸ دفترچه شرایط عمومی پیمان آورده شده است.
۱۵ مورد فسخ در ماده ۴۶ ذکر شده که طرفین به غیر از این موارد حق فسخ را نخواهند داشت. علاوه بر این ماده ۴۸ هم این اختیار را به کارفرما داده است که به علت مقتضیات اداری، قادر به فسخ پیمان است. ولی این مورد یک استثناء است و تعارضی با لازم بودن قرارداد مقاطعهکاری ندارد. همچنین کارفرما را موظف دانسته است که بخاطر این فسخ، برای جبران خسارت مقاطعهکار اقدام کند و اجازه داده نمیشود تا مقاطعهکار به حال خود رها شود.
شرط تعلیق
یکی از شروط تعلیق در قرارداد مقاطعه کاری این است که کارفرما میتواند به مدت ۳ ماه کار را متوقف کند و بعد از ۳ ماه، دوباره کار را شروع کند. ولی باید تاریخ شروع و پایان تعلیق را به صورت کتبی به پیمانکار اطلاع بدهد. دانستن این نکته الزامی است که مقاطعهکار اختیار دارد که فقط به مدت ۳ ماه به صورت یکطرفه دست به انجام این کار بزند. اگر قصد داشته باشد مدت زمان تعلیق را بیش از ۳ ماه ادامه دهد باید حتماً در مورد این موضوع با پیمانکار توافق کند. در صورتی که پیمانکار موافق این موضوع نباشد، نمونه این نوع قرارداد به پایان خواهد رسید.
خلع ید
کارفرما به وسیله خلع ید میتواند پیمانکار را موظف به اجرا و انجام کار کند. بدان معنا که هرگاه پیمانکار، وظایف خود را به درستی انجام ندهد؛ کارفرما میتواند بدون مراجعه به دادگستری از او بخواهد که پروژه را ترک کند. البته باید اشاره کرد که خلع ید زمانی بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد که کارفرما با اخطار، جریمه و روشهای فسخ نتواند ضرر خود را جبران کند.
ضرورت بالا بردن اطلاعات برای تنظیم قرارداد مقاطعه کاری
امروزه تنظیم این نوع قرارداد، دارای حساسیتها و پیچیدگیهای فراوانی مانند تنظیم قرارداد پیمانکاری خصوصی است. زیرا جابهجا شدن یک کلمه در آن میتواند حقوق و تعهدات طرفین را به کلی تغییر دهد. لذا شرکتهایی که قصد دارند به عنوان مقاطعهکار با مؤسسات و شرکتهای دولتی نمونه، قرارداد مقاطعهکاری بنویسند. ملزم هستند که از قبل راجع به شرایط نمونه این نوع قراردادها آگاهیهای لازم را کسب کنند.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.