شاید به جرات می توان گفت در شرایط کنونی، سازمان‌ها بیش از هر زمان دیگری با شرایط بحرانی و غیرقابل پیش‌بینی مواجه هستند. در چنین شرایطی، نقش مهارت نرم و رفتار های انسانی در حفظ انسجام و کارآمدی سازمان، پررنگ‌تر از هر ابزار و فرآیند دیگری می‌شود. آقای شعیب حسنی، مدیر منابع انسانی و مدرس مهارت‌های نرم، در این گفت‌وگو با ویسمن به نقش کلیدی آموزش مهارت‌های نرم، تأثیر رهبران در ترویج آن‌ها، و چگونگی بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال برای توسعه این مهارت‌ها پرداخته‌اند. آنچه در ادامه می‌خوانید، نگاه یک متخصص منابع انسانی به پیوند میان آموزش، فرهنگ سازمانی و فناوری است؛ نگاهی که می‌تواند مسیر پیشرفت و تاب‌آوری سازمان‌ها را هموار کند.
آنچه در این مطلب می خوانیم
در شرایط سخت، آموزش مهارت‌های نرم چه نقشی در حفظ انسجام سازمانی ایفا می‌کند؟
در شرایط بحرانی، انسجام سازمانی بیش از آنکه به ساختارهای رسمی یا فرآیندها وابسته باشد، به کیفیت روابط انسانی متکی است. مهارت‌هایی مانند اعتمادسازی، مدیریت هیجان، همدلی، گوش‌دادن فعال و حل مسئله، ستون‌های ارتباطی سازمان به شمار می‌روند. وقتی سازمان با بحران‌هایی همچون کاهش فروش، نارضایتی مشتریان یا تعدیل نیرو مواجه می‌شود، اضطراب کارکنان افزایش می‌یابد. در چنین فضایی، آموزش مهارت‌های نرم به افراد کمک می‌کند تا امنیت روانی خود را حفظ کرده، به‌جای سرزنش یکدیگر، وارد گفت‌وگو شده و حتی در سخت‌ترین شرایط نیز همکاری مؤثری داشته باشند. سازمان‌هایی که پیش از بحران، روی توسعه این مهارت‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، معمولاً با تاب‌آوری بیشتری از بحران عبور می‌کنند، چرا که این مهارت‌ها همچون یک سیستم ایمنی روانی عمل می‌کنند.
مدیریت منابع انسانی در شرایط بحرانی
کدام یک از مهارت‌های نرم در دوره‌های بحرانی برای کارکنان حیاتی‌تر هستند؟
در دوران بحران، برخی مهارت‌ها برجسته‌تر و ضروری‌تر می‌شوند، از جمله:
- تاب آوری: این مهارت به کارکنان کمک می‌کند تا در برابر فشارها و ابهامات مقاوم بمانند و با بهره‌گیری از منابع درونی خود، به‌جای تسلیم شدن، راه‌حل بیابند.
- مدیریت احساسات و استرس: مواجهه با بارکاری سنگین یا ترس از آینده شغلی، کارکنان را تحت فشار روانی قرار می‌دهد. توانایی تشخیص، تنظیم و مدیریت احساسات، در اینجا بسیار حیاتی است.
- ارتباط مؤثر: کمبود اطلاعات یا ارسال پیام‌های مبهم در بحران، زمینه‌ساز شایعه، سردرگمی و بی‌اعتمادی می‌شود. ارتباط شفاف، گوش‌دادن فعال و بازخورد مؤثر می‌تواند این موانع را کاهش دهد.
- تفکر انتقادی و حل مسئله: کارکنانی که سیستماتیک فکر می‌کنند و راه‌حل‌های خلاقانه ارائه می‌دهند، به‌جای شکایت، بخشی از راه‌حل می‌شوند.
نقش رهبران سازمان در انتقال و تقویت مهارت‌های نرم در شرایط سخت چیست؟
رهبران در شرایط بحرانی، آینه تمام‌نمای فرهنگ سازمان هستند. پیش از آنکه کارکنان به برنامه‌های آموزشی رجوع کنند، رفتار رهبران را الگو قرار می‌دهند. نقش‌های کلیدی رهبران شامل:
- مدل سازی رفتاری: رهبرانی که آرام، شفاف و حمایتگرانه رفتار می‌کنند، بدون نیاز به سخنرانی، مهارت‌های نرم را به‌صورت عملی منتقل می‌کنند.
- ایجاد فضای یادگیری: رهبران باید محیطی فراهم کنند که در آن، تمرین مهارت‌ها و حتی اشتباهات ارتباطی، با راهنمایی همراه باشد، نه سرزنش.
- تقویت یادگیری در فرآیند روزمره: گفت‌وگوهای روزمره، بازخوردهای فردی و تعامل‌های غیررسمی، فرصت‌های مناسبی برای تقویت مهارت‌های نرم هستند.
- ارتباط دادن مهارت‌های نرم با عملکرد: وقتی این مهارت‌ها در ارزیابی‌ها، ارتقاءها و حتی استخدام‌ها لحاظ شوند، اهمیت آن‌ها برای سازمان نهادینه می‌شود.
آموزش آنلاین و ابزارهای دیجیتال چقدر در انتقال مؤثر مهارت‌های نرم موفق بوده‌اند؟
با گسترش آموزش مجازی، به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا، مهارت‌های نرم نیز به فضای آنلاین منتقل شده‌اند. موفقیت این آموزش‌ها به سه عامل کلیدی وابسته است:
- تعاملی بودن: آموزش‌های یک‌طرفه و اسلایدمحور، معمولاً اثربخش نیستند. اما تمرین گروهی، اتاق‌های گفت‌وگو و بازی نقش، مشارکت فعال ایجاد می‌کنند.
- استمرار یادگیری: یادگیری قطره‌ای و مداوم در پلتفرم‌های آموزشی، به تغییر پایدار رفتار کمک می‌کند.
- خودارزیابی و بازخورد: ابزارهایی مانند نظرسنجی آنلاین، ارزیابی ۳۶۰ درجه و سامانه‌های LMS، امکان پایش پیشرفت و ارائه بازخورد هدفمند را فراهم می‌کنند.
آیا نرم افزارهای منابع انسانی مانند نرم افزار حضور و غیاب و حقوق و دستمزد می‌توانند در تقویت انضباط فردی و مسئولیت‌پذیری کارکنان مؤثر باشند؟
بله، البته به شرطی که رویکرد استفاده از آن‌ها صرفاً کنترلی نباشد. اگر این نرم افزارها با هدف شفاف‌سازی، عدالت و توانمندسازی به کار روند، می‌توانند بر مسئولیت‌پذیری اثرگذار باشند. به‌عنوان مثال:
- دسترسی کارکنان به گزارش‌های حضور، اصلاح خطاها و آگاهی از محاسبه حقوق، حس اعتماد و شفافیت ایجاد می‌کند.
- هشدارهای مربوط به تأخیر یا غیبت، نوعی خودنظارتی در افراد ایجاد می‌نماید.
- اطلاعات حاصل از این سامانه‌ها، مبنایی برای گفت‌وگوی مؤثر مدیران با کارکنان فراهم می‌سازد.
یک تجربه عملی درباره نحوه آموزش مهارت هایی مانند مدیریت استرس یا ارتباط مؤثر می‌توانید بیان کنید؟
بله. در یکی از شرکت‌های خدماتی که با فشارهای شدید مشتریان روبه‌رو بود، برای آموزش مدیریت استرس، سناریویی شبیه‌سازی شد. شرکت‌کنندگان باید هم‌زمان به درخواست‌های فوری مشتری و تعامل با همکاران مضطرب پاسخ می‌دادند. پس از آن، رفتارها تحلیل شد و تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، توقف ذهنی و گفت‌وگوی درونی مثبت آموزش داده شد. اجرای مجدد سناریو، نتایج متفاوتی رقم زد که برای همه ملموس بود.
در تجربه‌ای دیگر، در یک کارگاه آموزش ارتباط مؤثر برای مدیران شعب فروش، تمرینی طراحی شد با عنوان «گفت‌وگوی دشوار». ابتدا جلسه‌ای بدون آموزش برگزار شد. سپس با تحلیل ویدیوی گفت‌وگو، اشکالات رایج شناسایی شد و تکنیک‌هایی مانند بازتاب احساسات، استفاده از جملات من‌محور و ارائه بازخورد ساختاریافته آموزش داده شد. اجرای مجدد گفت‌وگو، نشان‌دهنده تفاوت معنادار در کیفیت ارتباط بود.
چطور می‌توان آموزش مهارت های نرم را از حالت “لوکس” خارج کرد و در فرهنگ سازمانی نهادینه ساخت؟
برای تحقق این هدف، سه رویکرد مکمل پیشنهاد می‌شود:
- کاربردی سازی محتوا: آموزش باید به مسائل واقعی سازمان پیوند بخورد. مثلاً گوش‌دادن فعال زمانی اثرگذار است که در راستای کاهش تعارضات یا بهبود رضایت مشتری آموزش داده شود.
- تلفیق با فرآیندهای منابع انسانی: اگر مهارت‌های نرم در ارزیابی عملکرد، ارتقاء، پاداش یا استخدام در نظر گرفته شوند، دیگر به‌عنوان آموزش‌های جانبی تلقی نمی‌شوند.
- مشارکت مدیران: اگر مدیران خود آموزش ببینند و آن را به کار بگیرند، آموزش به بخشی از سبک مدیریت تبدیل می‌شود، نه صرفاً یک برنامه HR محور.
تعدیل نیرو در بحران، آخرین گزینه است!
سخن پایانی:
گروه نرم افزاری ویسمن (Visman) با سال ها تجربه در توسعه نرم افزارهای تخصصی منابع انسانی از جمله نرم افزار حضور و غیاب و حقوق و دستمزد، همواره تلاش کرده تا با ارائه راهکارهای نوآورانه، به بهبود فرآیندهای سازمانی کمک کند .ما در ویسمن باور داریم که بهترین ایده‌ها از دل تجربه های واقعی متخصصان این حوزه شکل می‌گیرند لذا سعی داریم در قالب یادداشت، مصاحبه، گفت‌وگوی متنی یا ویدیویی با کارشناسان و مدیران منابع انسانی، روایت‌های حرفه‌ای منابع انسانی را با مخاطبان ویسمن به اشتراک بگذاریم. ممنون که همراه ما هستید.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.